Heupdysplasie (HD) is een ontwikkelingsstoornis van de heupgewrichten. Het kan erfelijk zijn, maar omgevingsfactoren spelen ook een rol bij de ontwikkeling. Een hond kan veel last hebben van HD, maar dat hoeft niet. Aan de buitenkant kun je niet zien of een hond HD heeft, dus als je hond goed kan lopen, hoeft dat nog niet te zeggen dat zijn heupen perfect zijn. Om echt te kunnen zien of je hond HD heeft, zijn (digitale) röntgenfoto’s van zijn heupen nodig.

HD-onderzoek bij de raad van beheer

In principe mag elke praktiserende dierenarts röntgenfoto’s of HD-foto’s maken. Wel moet hij een overeenkomst met ons hebben. Zodra wij de foto’s van de dierenarts ontvangen, sturen wij ze - nadat je de factuur betaald hebt - door naar een panel van specialisten. Het panel bestaat uit drie deskundigen die de röntgenfoto’s beoordelen. De samenstelling van het panel wisselt steeds. Uiteraard ontvang je van ons de uitslag van het onderzoek. Mocht het panel de foto’s niet kunnen beoordelen, dan laten we je dierenarts weten wat er moet gebeuren. Ook nemen we contact met je op. Je dierenarts maakt vervolgens een nieuwe afspraak met je om opnieuw foto's te maken. 

Voorwaarde voor het HD-onderzoek is dat je hond in het Nederlands Honden Stamboek staat (NHSB) en op jouw naam en adres bij ons geregistreerd staat. De kosten voor het onderzoek vind je in de tarievenlijst.

Volgens de regels van de FCI (Fédération Cynologique Internationale) moet je hond voor het laten maken van HD-foto's minimaal 12 maanden zijn. Voor een paar grote rassen, die pas later volgroeid zijn, geldt een verplichte minimumleeftijd van 18 maanden. Het gaat hierbij om de volgende rassen:

• Berghond van de Maremmen
• Bordeaux Dog
• Bullmastiff
• Duitse Dog
• Landseer E.C.T.
• Leonberger
• Mastiff
• Mastino Napoletano
• Newfoundlander
• Pyreneese Berghond
• Sint Bernard

Beoordelen van de HD-foto’s

Het panel kijkt bij het beoordelen van de foto’s naar de vorm van de heupkommen en de heupkoppen, de diepte van de heupkommen, de aansluiting van de heupkoppen in de heupkommen en de aanwezigheid van botwoekeringen langs de randen van de heupgewrichten.

Een indicatie voor de kwaliteit van de heupgewrichten is de zogenaamde "Norbergwaarde". Hoe hoger de Norbergwaarde, hoe dieper de kop van het bovenbeen in de kom van de heup zit. Als de kop diep in de kom zit, dan zit dat vaak goed stevig en is er minder kans op botwoekeringen en andere problemen. Bij een normaal heupgewricht is de Norbergwaardevaak tussen de 30 en 40. Een hond met een lage Norbergwaarde heeft ondiepe heupkommen en/of een slechte aansluiting van de gewrichtsdelen en kan vaak niet meer de hoogste score (A) halen.

Een normale of zelfs hoge Norbergwaarde betekent helaas niet zonder meer dat de betreffende hond goede heupgewrichten heeft. De uiteindelijke HD-beoordeling is namelijk ook van andere aspecten afhankelijk, zoals de aansluiting van de gewrichtsdelen en eventuele botafwijkingen. Er is een rechtstreekse koppeling tussen de ernst van de botafwijkingen en de uitslag: zeer lichte botafwijkingen (1) leiden tot de beoordeling HD B, lichte botafwijkingen (2) leiden tot de beoordeling HD C, en ernstige botafwijkingen (3) leiden tot de beoordeling HD D.

Er kan ook sprake zijn van "vormveranderingen". Meestal gaat het dan om een afvlakking van de voorste rand van de heupkom. De aanwezigheid hiervan wordt wel vermeld, maar heeft in het algemeen geen doorslaggevende betekenis voor de einduitslag.

Alle gegevens samen bepalen de definitieve beoordeling. Het kan zijn dat slechts één aspect de doorslag geeft, maar het kunnen ook meerdere factoren samen zijn die de beoordeling bepalen. Je kunt dit afleiden uit de informatie op het certificaat.

Uitslag van het HD-onderzoek

Eén keer in de week sturen wij de foto's waarvoor wij een betaling verwerkt hebben naar het panel. In principe ontvang je ongeveer vier weken na de verwerking van je betaling de uitslag. Na ongeveer zes weken ontvang jij of de dierenarts de foto terug; dit is afhankelijk van wat op het onderzoeksformulier is aangegeven. Ook ontvang je een certificaat; daarop staat de FCI-beoordeling van het onderzoek. Daardoor kun je jouw uitslag met andere uitslagen uit bij de FCI aangesloten landen vergelijken.

Er zijn verschillende uitslagen mogelijk:

• HD A (=negatief): je hond is op basis van de röntgenfoto vrij van HD; dit betekent niet dat je hond geen "drager" van de afwijking kan zijn.
• HD B (=overgangsvorm): op de foto’s zijn kleine veranderingen zichtbaar die het gevolg zijn van heupdysplasie.
• HD C (=licht positief) of HD D (=positief): je hond laat duidelijke veranderingen zien die passen in het ziektebeeld van HD.
• HD E (=positief in optima forma): de heupgewrichten zijn ernstig misvormd.

Houd er rekening mee dat een HD A uitslag niet betekent dat je hond nooit last zal krijgen van HD. Omgekeerd betekenen duidelijke misvormingen ook niet dat de hond er beslist last van zal krijgen. Het is wel verstandig om er op te letten dat je (de heupgewrichten van) je hond niet te zwaar belast. In geval van twijfel kun je dit met je dierenarts bespreken.

Herbeoordeling van het hd-onderzoek

Het kan gebeuren dat je het niet eens bent met de uitslag van het onderzoek. Vraag dan binnen zes weken na de registratiedatum schriftelijk een herbeoordeling aan. De registratiedatum vind je op het certificaat. Aan een herbeoordeling zijn kosten verbonden, deze kan je vinden in de tarievenlijst.

Zodra we de betaling hebben ontvangen, sturen we de al eerder beoordeelde foto door naar een onafhankelijke deskundige. Deze deskundige staat in het specialistenregister van de KNMvD (Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde) en maakt geen deel uit van het panel. Zo borgen we een onafhankelijke beoordeling van de foto.

De uitslag van de herbeoordeling is bindend en overschrijft de eerdere uitslag, ook als deze minder gunstig uitvalt. Verandert de uitslag, dan ontvang je een nieuw certificaat. Ook ontvangt je een uitleg van de radioloog. Als de einduitslag beter uitvalt, dan betalen wij je de herbeoordelingskosten terug. Je betaalt wel administratiekosten.

Herhalen van het hd-onderzoek

Wil je het HD-onderzoek herhalen? Dat kan. Houd er rekening mee dat er minstens één jaar tussen moet zitten. De nieuwe uitslag vervangt de eerdere gegeven uitslag. De oude uitslag blijft zichtbaar op Generaties & Gezondheid online. Een herhaling is eigenlijk alleen zinvol als je hond op een leeftijd van 1 à 1,5 jaar werd onderzocht en de uitslag licht positief op grond van een slechte aansluiting was en er geen botafwijkingen werden vastgesteld.

HD-onderzoek en het fokbeleid

De HD-beoordeling van je hond zegt uitsluitend iets over de toestand van zijn heupgewrichten. Wil je weten hoe het met je ras gesteld is, dan is het belangrijk dat de rasverenigingen over alle uitslagen kan beschikken. Sommige verenigingen leggen alle HD-foto's voor aan een HD-commissie. Samen met ons kunnen verenigingen op die manier bepalen wat voor fokbeleid verstandig is.

Het is wenselijk om alleen met HD-vrije honden te fokken, omdat dan de kans op HD bij de nakomelingen het kleinst is. Zijn er binnen een ras maar weinig honden beschikbaar om mee te fokken, dan is dat helaas niet altijd mogelijk. Dat geldt ook voor rassen waarin HD vaak voorkomt.

De pennhip methode als indicator voor hd-aanleg

Met de PennHip-methode kun je al op jonge leeftijd een inschatting maken van de losheid van de heupen. Dit heeft een hoge voorspellende waarde voor een mogelijke aanleg voor heupdysplasie. Deze methode is een welkome aanvulling op de bestaande onderzoeken om heupdysplasie in rassen te voorkomen. Toch is het verstandig om - afhankelijk van het ras - op de leeftijd van 12, 18 en/of 24 maanden de heupen (ook) te beoordelen met behulp van officiële röntgenopnames. Er zijn geen FCI-normen ten aanzien van de PennHip en de Raad van Beheer registreert de uitslagen niet.

Internationale regels

Voor onderzoek naar heupdysplasie (HD) stelt de Wetenschappelijke Commissie van de Fédération Cynologique Internationale (FCI) regels. Honden mogen alleen in het land waar zij geregistreerd staan het officiële HD-onderzoek ondergaan. Daarom registreren wij geen uitslagen uit andere landen.

Wat betekent dit voor een hond die naar het buitenland is verkocht, of waarvan de Nederlandse eigenaar is verhuisd naar het buitenland? Als een hond buiten Nederland verblijft, moet je die registreren bij de nationale kennelclub van het betreffende land. Hiervoor heb je een export pedigree nodig. De registratie bij de Raad van Beheer vervalt dan, want je hond mag niet in twee landen tegelijkertijd geregistreerd staan. Het land waar je hond verblijft, coördineert het onderzoek. De registratie van je hond en de coördinatie van gezondheidsonderzoeken zijn immers door de FCI aan elkaar gekoppeld.

Deze regel betekent ook dat de FCI het niet toestaat dat gezondheidsonderzoeken óók in het land van herkomst kunnen plaatsvinden. Bij hoge uitzondering kan de FCI hiervan voor bepaalde rassen afwijken.

Als je een herregistratie bij ons aanvraagt in verband met een verhuizing of verkoop van je hond naar het buitenland, ontvang je automatisch een factuur voor de export pedigree. De stamboom en de export pedigree stuur je naar de nationale kennelclub van het betreffende land. Verkoop je je hond naar het buitenland, informeer dan de nieuwe eigenaar over de procedure.

België als uitzondering

In Nederland gemaakte opnamen van Belgische honden voor onderzoek naar heup-, elleboog- en schouderdysplasie kun je in België laten beoordelen, maar dan moeten wel de voorschriften van de Belgische kennelclub KMSH strikt worden nageleefd. Zo weigert de KMSH opnamen die gemaakt zijn zonder sedatie. Ga naar de website van de KMSH voor meer informatie en relevante aanvraagformulieren. 

Wij vermelden in principe geen Belgische HD-uitslagen op onze stambomen. De reden hiervan is dat deze niet altijd voldoen aan de FCI-normen voor HD-uitslagen. Als je kunt aantonen dat de HD-onderzoeken in België hebben plaatsgevonden conform de FCI-normen, dan vermelden we deze HD-uitslagen alsnog op onze stambomen.

Erkende Dierenartsen:

Op de web site van de Raad van Beheer kunt u een dierenarts bij u in de buurt zoeken.

Publicatie

De uitslagen zijn publiek. Iedereen kan deze opzoeken in DutchDogData, een database van de RvB.